Những người lính truyền tải điện trên đất miền Trung.
Điện lực, một ngành kinh tế công nghiệp mới nổi và rất được chú trọng trong những năm gần đây tại Việt Nam chúng ta. Hệ thống điện điều hành mọi công việc, hoạt động, các ngành, được coi là huyết mạch chính của kinh tế. Dưới đây là công tác truyền tải điện năng của miền trung Việt Nam. Một vùng đất còn rất khó khăn về kinh tế và địa hình phức tạp. Một vấn đề nữa là dù có hệ thống điện nổi cao thế an toàn nhưng vẫn chưa có băng báo hiệu cáp ở ngoài để cảnh báo, báo hiệu cho đơn vị khác biết.
Một ngày đầu tháng 7, trở về Quảng Trị, tôi thấy mình như đi
chênh vênh trên chiếc thắt lưng của bản đồ Tổ quốc hình chữ S. Dù Quảng
Trị đã trải hơn 40 năm - lằn ranh một cuộc chiến ác liệt kéo dài 81 ngày
đêm, ngàn năm sau cũng không thể xóa nhòa ký ức về chiến tranh.
Sông Thạch Hãn nước đã trong, đôi bờ Hiền Lương, Cầu Hiền Lương đã trở
thành một bảo tàng thiên nhiên nối bờ Bến Hải, không gian rất thanh
bình. Đã đến lúc cái nắng sớm mai chạm trên mặt sông cũng rát bỏng. Gió
phơn Tây Nam thổi từng đợt nối đuôi nhau không ngừng trên dòng Thạch
Hãn.
Có một điểm chung của những người lính Truyền tải mà chúng tôi được tiếp
xúc là họ đi rừng rất giỏi. Giữa điệp trùng núi, vách đá dựng đứng cao
hàng trăm mét, những con đường mòn len lỏi giữa ngút ngàn rừng già luôn
có dấu chân của họ. Dẫu ngày hay đêm, mưa rét hay nắng cháy, bước chân
trên tuyến lặng thầm của những người lính Truyền tải vẫn miệt mài băng
rừng, lội suối, bảo vệ cho từng vị trí cột điện và giữ cho đường dây
huyết mạch luôn thông suốt.
Đứng trên tuyến đường dây 500kV được nghe kể về những kỷ niệm từ mỗi lần
đi kiểm tra tuyến của người lính Truyền tải điện Quảng Trị. Nhấp ngụm
nước lọc, Đội trưởng đội Truyền tải điện Vĩnh Linh Trần Vĩnh Tú mở đầu
câu chuyện bằng một câu: “Giữ cho dòng điện thông suốt Bắc-Nam là nhiệm
vụ của lính truyền tải, vinh quang nhưng cũng rất đỗi nhọc nhằn...”.
Quảng Trị nằm ở phía Nam của vùng Bắc Trung Bộ, trọn vẹn trong khu vực
nhiệt đới ẩm gió mùa, là vùng chuyển tiếp giữa hai miền khí hậu. Miền
khí hậu phía Bắc có mùa đông lạnh và phía Nam nóng ẩm quanh năm. Ở vùng
này, khí hậu khắc nghiệt, chịu hậu quả nặng nề của gió Tây Nam khô nóng,
bão, mưa lớn, khí hậu biến động mạnh, thời tiết diễn biến thất thường.
Gió phơn Tây Nam khô nóng, gọi là "gió Lào", thường xuất hiện vào tháng 3
và 9, gay gắt nhất là tháng 4-5 đến tháng 8. Hàng năm, có 40 đến 60
ngày khô nóng. Mùa hè, khi gió mùa Tây Nam hoạt động mạnh gây ra thời
tiết khô nóng tới hơn 40 °C, độ ẩm chỉ còn 50 ÷ 60%.
Những ngày đầu tháng 7, thời tiết Quảng Trị rất khô, độ ẩm xuống 30%, và
nóng, nhiệt độ có khi ngày lên tới 43oC, bầu trời không một gợn mây,
trời nắng chói chang, gió lại thổi đều đều như quạt lửa, cây cỏ héo khô,
ao hồ cạn kiệt, rất dễ sinh hoả hoạn.
Đường dây 220kV, 500kV đi qua địa bàn tỉnh Quảng Trị có chiều dài hơn
210 km kéo dài trên toàn tỉnh dọc theo hướng Bắc – Nam, đi qua địa phận
22 xã bao gồm các huyện Vĩnh Linh, Gio Linh, Cam Lộ, TX Quảng Trị, TP
Đông Hà, Huyện Triệu Phong, Hải Lăng.
Trưởng phòng Kỹ thuật Truyền tải điện Quảng trị Nguyễn Mạnh Hùng cho
biết, đơn vị đã triển khai thực hiện công việc chặt cây phát tuyến
thường xuyên trên toàn tuyến đường dây 220kV, 500kV cung đoạn trên địa
bàn tỉnh Quảng Trị, tuy nhiên, do lực lượng của đơn vị mỏng chỉ giải
quyết được phần nào. Trong khi đó khối lượng cần xử lý triệt để trên
toàn tuyến là rất lớn. Đặc biệt tại một số khoảng cột đường dây 220kV,
500kV trong hành lang vẫn tồn tại cây rừng mọc cao từ 2-3mét (cây sim,
mua.....) nằm tại các thung lũng sâu, các cây rừng tại các mỏm đồi, khe
đồi, sườn dốc, các vách tường đất có nguy cơ dễ xảy ra cháy rừng và cháy
lan từ bên ngoài vào đường dây có nguy cơ mất an toàn vận hành đường
dây.
công nhân điện lực Quảng Trị Những người công nhân thợ điện với các trang thiết bị như quần áo và mũ bảo hộ lao động đang miệt mài làm việc trên đất Quảng Trị.
Lớp thực bì bao phủ mặt đất, đồi trọc trải dài dọc tuyến đường dây. Việc
dọn thực bì không đúng quy cách khi đốt sẽ làm lan lửa ra các khu rừng
xung quanh gây cháy. Cháy rừng còn đau hơn. Một tiều phu vào rừng bật
diêm hút thuốc rồi thờ ơ ném que diêm sang vệ đường. Lá khô bén lửa,
cháy. Thế là, như triết lý một thời: “Tia lửa nhỏ đốt cháy đồng cỏ
rộng”.
Hành lang hai bên tuyến đường dây 220kV, 500kV chủ yếu là những cánh
rừng cây tràm, bạch đàn, rừng cây thông, rừng cây cao su do người dân,
chủ hộ rừng và các nông, lâm trường trồng và quản lý. Mặc dù đã được
trồng ngoài hành lang lưới điện, nhưng đây là các loại cây công nghiệp
phát triển chiều cao rất nhanh và tán tỏa rộng, lượng thực bì dưới mặt
đất được tạo ra bởi lá của cây tràm, cây thông, cây cao su với khối
lượng lớn, nguy cơ cháy là rất dễ xảy ra bởi tác động nhiều yếu tố khách
quan. Anh em công nhân Truyền tải điện Quảng Trị thường xuyên theo dõi
khả năng phát triển và đã phối hợp với các chủ rừng, các lâm trường để
triển khai công tác đền bù, chặt tỉa và ký các bản cam kết về công tác
phòng chống cháy rừng ảnh hưởng đến quá trình vận hành đường dây 220kV,
500kV.
Mùa nắng nóng, nguy cơ cháy rừng là rất cao và có thể xảy ra bất cứ lúc
nào. Việc triển khai các biện pháp phòng cháy, chữa cháy rừng đối với
đường dây 220kV, 500kV luôn là vấn đề cấp bách và hết sức cần
thiết. Cháy rừng có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau như đốt
thực bì sau khai thác rừng, đốt rẫy, đốt than, đốt rác thải, du lịch giã
ngoại, rà tìm phế liệu…hoặc các yếu tố khách quan như mìn tự nổ. Nhưng
những năm gần đây, nguyên nhân cháy rừng do xử lý thực bì chiếm tỷ lệ
rất lớn. Hàng năm cứ đến mùa thu hoạch người dân khai thác và trồng rừng
mới, trước khi trồng rừng. Nhiều hộ dân đã đốt thực bì gây ra đám cháy
lan tỏa, ngọn lửa không khống chế được và cháy lan vào trong hành lang
tuyến đường dây. Điển hình là vụ sự cố đường dây 500kV mạch 1 XT 575/Đà
Nẵng – XT 571/Hà Tĩnh ngày 20-9-2014 thuộc cung đoạn đường dây Truyền
tải điện Quảng Trị quản lý.
Mặt khác, do ảnh hưởng trực tiếp của thời tiết nắng nóng kéo dài kết hợp
với gió Tây Nam thổi mạnh và bị ảnh hưởng của cháy, nguy cơ gây sự cố
lưới điện tại các khu vực bị góp tụ lửa như khe đồi, mõm đá, sườn dốc
gần đường dây, khu vực khoảng cách pha - đất thấp là rất lớn. Để ngăn
ngừa, hạn chế nguy cơ có cháy trong hành lang cũng như từ bên ngoài lan
vào bên trong hành lang tuyến của các đường dây làm ảnh hưởng đến quá
trình vận hành an toàn, liên tục của đường dây 220kV, 500kV, Truyền tải
điện Quảng Trị đã xử lý giải phóng cây rừng, thực bì ra khỏi hành lang
tuyến đường dây, tạo vành đai, khoảng trống cản lửa tại những khoảng cột
có tiềm ẩn nguy cơ xảy ra cháy gây sự cố đến đường dây.
Truyền tải điện Quảng Trị đã thực hiện giải pháp dùng máy ủi san gạt sâu
xuống 0,2 mét đối với cây rừng thấp, bụi rậm, thực bì trong hành lang
tuyến đường dây tại các khu vực có nguy cơ dễ xảy ra cháy và ảnh hưởng
cháy lan vào đường dây, đặc biệt là tại các khoảng cột như: Thung lũng
sâu, các cây rừng tại các mỏm đồi, khe đồi, mõm đá, sườn dốc, các vách
tường đất cao gần đường dây, khu vực khoảng cách pha - đất thấp của
đường dây 220kV, 500kV. giải phóng trắng hành lang bằng cơ giới lần lượt
từng khoảng cột theo khối lượng xác định, theo đó, lớp 1: San gạt phần
cây tạp, bụi rậm, thực bì bề mặt; lớp 2: Tiếp tục ủi để bật rể cây tạp
dưới mặt đất, sâu xuống mặt đất tự nhiên 0,2 mét.
Với giải pháp này, phải mất thời gian từ 4 đến 5 năm cây rừng mới phát
triển trở lại trong hành lang tuyến. Việc san gạt tạo nên những khoảng
đất trống dưới hành lang tuyến đường dây 220kV, 500kV làm hạn chế mức
thấp nhất việc cháy lan vào đường dây. Bên cạnh đó công tác quản lý chặt
tỉa cây sẽ thuận tiện hơn vì cây vừa mọc, khối lượng ít. Đồng thời tạo
đường công vụ đi dọc tuyến đường dây thuận tiện cho việc kiểm tra quản
lý vận hành.
Thực tế, tại Truyền tải điện Quảng Trị và các đơn vị Truyền tải điện
khác trong Công ty Truyền tải điện 2 cũng đã triển khai thực hiện và đã
mang lại hiệu quả rất thiết thực, đảm bảo vận hành an toàn trong công
tác quản lý vận hành đường dây trong mùa khô, nắng nóng đỉnh điểm kéo
dài và ảnh hưởng của gió Tây Nam thổi mạnh.
“Giải pháp xử lý cây, thực bì trong hành lang tuyến đường dây chống cháy
ngăn ngừa sự cố lưới điện 220kV, 500kV” của Truyền tải điện Quảng Trị
đã giảm được chi phí sản xuất do giảm được việc dùng nhiều phương tiện
(nhiên liệu) và nhân lực (sức lao động), số lần di chuyển trên tuyến
nhiều; tạo đường công vụ đi dọc tuyến đường dây thuận tiện cho việc kiểm
tra quản lý vận hành; hạn chế việc tiếp xúc với các loại động vật, côn
trùng như rắn, ong, sâu, kiến…gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người công
nhân trong quá trình chặt cây phát tuyến; công tác quản lý chặt tỉa cây
sẽ thuận tiện hơn vì cây vừa mọc, chặt tận gốc, khối lượng ít….
Những khu đất dưới hành lang tuyến được san gạt, Truyền tải điện Quảng
Trị đã trực tiếp thực hiện và vận động người dân địa phương tận dụng các
phần đất trống dưới hành lang để trồng hoa màu (cụ thể là trồng sắn,
cây lá vằng, cây lúa..). Do đó, diện tích đất trong phạm vi hành lang
tuyến đường dây 220kV, 500kV thuộc cung đoạn đơn vị quản lý, đã được
người dân địa phương trồng cây hoa màu thu hoạch ngắn ngày, chủ yếu là
trồng cây sắn, vì sau khi dân thu hoạch sản phẩm, việc xử lý lá và thân
sắn không ảnh hưởng tới vận hành đường dây.
Từ việc làm của Truyền tải điện Quảng Trị và các đơn vị Truyền tải thuộc
Công ty Truyền tải điện 2, tôi chợt nhớ tới bộ phim “Hồ Chí Minh - Chân
dung một con người” hẳn mọi người còn nhớ, đạo diễn người Đức đã kết
thúc phim về một danh nhân Văn hóa thế giới bằng một lời bình tưởng như
không thể ngắn hơn: “Người bao giờ cũng tìm thời gian rỗi để trồng một
cái cây”. Người lính Truyền tải cũng vậy, họ phải chặt những cây làm ảnh
hưởng đến công tác vận hành đường dây, nhưng vẫn không quên trồng những
cây khác để vừa tạo môi trường cây xanh, vừa mang lại nguồn thu cho
đồng bào sống gần hành lang lưới điện cao áp.
